Prematur ovaryan yetmezlik (POI) veya erken menopoz teşhisi konulduktan sonra, aklınıza ilk gelen sorulardan biri ‘bu neden benim başıma geldi?‘ olabilir. Erken menopozun pek çok sebebi vardır, bu sebepleri sizler için özetledik.

POI 2 ana gruba ayrılabilir:
1) İatrojenik veya tıbbi olarak uyarılmış – POI, örneğin kanser tedavileri (kemo / radyoterapi) veya yumurtalıkların alındığı ameliyatlar sonrasında gelişirse bu gruba girer.
2) Kendiliğinden (Spontan) – POI’li kadınların büyük çoğunluğunda (% 90-95) altta yatan bir neden bulunamamıştır. Buna genellikle ‘idiyopatik‘ POI denir ve bu da gerçekten bilinmeyen anlamına gelir. Neden POI geliştirdiğinizi bilmemek inanılmaz derecede sinir bozucu olabilir, ancak ne yazık ki, POI hakkında henüz aydınlanmamış çok şey var. Bildiğimiz şey, menopoz yaşının esas olarak genleriniz tarafından ve daha az ölçüde yaşamınızdaki çevresel faktörler tarafından (ve muhtemelen anne karnındayken bile) belirlenmesidir. Bu nedenle menopoz zamanlaması muhtemelen yaşamın erken döneminde programlanmaktadır. Erken menopoza giren kadınların sadece % 5-10’unda altta yatan bir neden bulunabilir.

POI’nin bilinen sebeplerinden bazıları:
Genetik bozukluklar – Günümüzde insan genomunun daha iyi anlaşılmasıyla, POI ile ilişkili gittikçe daha fazla gen tanımlanmaktadır, ancak bunlar genellikle sadece araştırma çalışmalarında test edilebilmektedir. Henüz rutin klinik pratiğe girmiş genetik test mevcut değildir.
Otoimmünite (Bağışıklık) – POI’li kadınların yaklaşık %5’inde, vücudun bağışıklık sisteminin yumurtalıklara saldırdığı bir otoimmün hastalık nedeniyle meydana geldiği düşünülmektedir. POI, tiroid hastalıkları, tip 1 diyabet ve Addison hastalığı dahil olmak üzere diğer otoimmün bozukluklarla bağlantılıdır.
Enfeksiyon – Kabakulak, tüberküloz ve sıtma gibi enfeksiyonlardan sonra meydana gelen POI raporları vardır, ancak bu durum oldukça nadirdir.

Erken menopozun sebepleri hakkında ayrıntılı bilgi için Erken Menopozun Sebepleri Nelerdir? başlıklı yazımıza göz atın.

Altta yatan sebebi aramak için hangi testler yapılır?
POI teşhisi konduğunda doktorunuz neden olduğunu görmek için bazı testler yapabilir:
Genetik testler – Genetik bir neden aramak için kan testleri özellikle çok küçük yaşta veya güçlü bir aile öyküsü olan POI gelişen kadınlarda düşünülebilir.
Antikor taraması – POI, otoimmün hastalıklarla ilişkili olabileceğinden adrenal ve tiroid antikorlarını aramak için kan testi, varsa otoimmün hastalıkları tespit etmek için yapılır.

Ayrıntılı bilgi için Erken Menopozda Araştırma Testleri bölümümüze göz atın.

Stres veya doğum kontrol hapı POI’ye neden olabilir mi?
Stres ve zayıflama, adet kanamalarının durmasına neden olabilir (buna hipotalamik amenore denir ve POI’den farklıdır), ancak bu durumlar kendi başlarına, POI’nin doğrudan bir nedeni değildir. Stres menopoz semptomlarını daha da kötüleştirebilir ve bu nedenle zihinsel ve fiziksel sağlığınıza yoğunlaşmak gerçekten önemlidir.

Doğum kontrol hapı bırakıldıktan sonra adet kanamalarının başlamadığını tespit ettikten sonra bazı kadınlara POI tanısı konur. Bu durumda, POI’ye neden olan kullandığınız ilaç değildir, ancak hormonal ilaçlar olan doğum kontrol hapları, POI semptomlarınızı vücuda ihtiyaç duyduğu östrojeni vererek maskeleyecektir. Yani aslında zaten POI mevcutken, dışarıdan aldığınız hormonla bugüne dek adet görmüştünüz, burada ilacı suçlamak yersiz olacaktır.