Menopoz öncesi dönemde aile planlaması
Kadınlar, adet kanamaları tamamen kesilmeden önce korunmayı bırakma eğilimindedirler. Yaşamın ilerleyen dönemlerinde doğurganlık düşük olsa da, sıfır değildir. İleri yaşta planlanmamış bir gebelik, hayatınızı bir çok açıdan zorlaştırabilir. Bu nedenle, yumurtlama ve gebelik riski halen devam edebileceğinden, korunmaya devam etmelisiniz.
Doğum kontrolü ne zaman bırakılmalı?
50 yaş ve üstü yaşlarda son kez adet görüldüyse takip eden bir yıl daha, 50 yaş altında son kez adet görüldüyse, takip eden iki yıl daha korunmaya devam etmek faydalı olacaktır.
Doğurganlık, 30’lu yaşların ortasından sonra kadınlarda azalmaya başlar. Bunun temel nedeni üretilen yumurtaların kalitesinin düşmesidir. 50 yaşından sonra gebelikler nadirdir. Dünyada başarılı bir hamilelik ve doğum kaydına sahip en yaşlı kadın 1956’da Kuzey Amerika’da 56 yaşındadır. 40 yaşından sonra çocuk sahibi olmak için tedavi gören kadınlarda başarı oranları maalesef düşüktür.
İlerleyen yaşlarda gebe kalmayı etkileyen bir diğer önemli faktör cinsel aktivite sıklığıdır. Araştırmalar, 40 yaşındaki evli kadınların ortalama olarak, 20 yaşındaki evli kadınların yarısı kadar cinsel ilişkiye girdiğini göstermiştir.
Hangi yöntemle korunmalısınız?
Menopoz öncesi dönemde, sağlık durumunuz ve kişisel tercihlerinize göre bir çok farklı yöntemle korunabilirsiniz.
Sadece progesteron içeren haplar
Bu haplar kullanım için üst yaş sınırı olmayan, yani yaşı ilerlemiş kadınlar için çok uygundur. Korunma ihtiyacı olan 40 yaş üstü kadınların % 7’si tarafından kullanıldığı düşünülmektedir. Östrojen içermediğinden, standart doğum kontrol hapı için uygun olmayan kadınlar tarafından kullanılabilir. Bu nedenle, yüksek tansiyon, migren gibi sorunları olan veya daha önce pıhtı atması geçirmiş kadınlar bu hapı kullanabilir. Ancak bu ilaçlar, çoğu zaman düzensiz kanamalara veya adetin tamamen kesilmesine neden olabilir. Bu ilaçlar sadece progesteron içerir ve ana kontraseptif etkisi, rahim içindeki mukus tabakasının kalınlaşmasına neden olmaktır, böylece spermin rahim içine girmesi zorlaşır. İlaç bir doktor kontrolünde kullanılmalıdır, ancak doğum kontrolü gerektiği sürece güvenle devam ettirilebilir.
Depo progesteron iğneleri(Üç aylık iğne)
Çoğunlukla genç kadınlar tarafından kullanılır. İleri yaşlara kadar devam edilebilir. Ayrıca çok kanamalı veya ağrılı adetler ile PMS (adet öncesi sendrom) için iyi bir tedavi yöntemidir. Kontraseptif enjeksiyonların osteoporoz riskini, östrojenin üretimini azaltarak artırabileceğine dair bazı endişeler vardır. Bu nedenle, birçok uzman, kadınların 45 yaşında üç aylık iğneyi bırakmalarını ve enjeksiyonlardan dolayı 2 yıldan fazla adet görülmezse, başka bir korunma yöntemi kullanmalarını önermektedir.
İmplant
Üst kolda deri altına, lokal anestezi altında yerleştirilen kontraseptif bir çubuktur. Bu çubuk içerdiği depo progesteronu, 3 yıl boyunca sabit bir dozda vücuda salar. Son derece etkili bir kontraseptiftir ve osteoporoz riskini arttırmıyor gibi görünmektedir. Bu yöntemde de, depo progesteron söz konusu olduğundan, adetler düzensizleşebilir veya kesilebilir.
Rahim içi araç (RİA veya ‘spiral’)
RİA, kontrasepsiyon için herhangi bir yaşta kullanılabilir. Çok güvenilirdir ancak adet dönemlerinin daha kanamalı veya ağrılı olmasına neden olabilir.
Rahim içine bir RİA yerleştirilmesi çok küçük bir işlemdir. Yerleştirildikten sonra, kadının doğum kontrolü için başka bir şey uygulaması gerekmez. 40 yaşından sonra RİA yerleştirilirse, menopoza kadar değişmeden kalabilir. RİA’lar, dünya çapında en yaygın geri dönüşümlü doğum kontrol yöntemidir.
Progesteron salınımlı RİA(Hormonlu/ilaçlı spiral)
Progesteronu düzenli olarak rahme salgılayan, hormon salgılayan bir rahim içi sistemdir. Son derece etkili bir doğum kontrol yöntemidir, ancak aynı zamanda endometriumu (rahim iç zarı) incelterek kanama miktarını ve adet ağrısını büyük ölçüde azaltır. Rahim içine normal bir RİA gibi takılır. Kanama düzeni yerleşmeden önce, ilk birkaç ay boyunca çok fazla düzensiz kanama ve lekelenme yaşayabilirsiniz, bu durum normaldir. Yine depo progesteronlu bir ilaç olduğundan adet kanamalrı tamamen de kesilebilir.
Kondom
Korunmanın yanında cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılmasını önlemek için, prezervatifler(kondomlar) önerilir. Düzgün kullanıldığında her yaş için etkili bir doğum kontrolü yöntemidir.
Hormon seviyeleri değişmeye başladığında, birçok kadın cinsel ilişki sırasında rahatsızlığa neden olabilecek vajinal kuruluk yaşar. Vajinal kayganlaştırıcılar çok faydalı olabilir, ancak yağ bazlı vajinal kayganlaştırıcıların prezervatiflerle birlikte kullanılması durumunda dikkatli olunmalıdır, çünkü lateks prezervatiflerinin parçalanmasına ve dolayısıyla korumamasına etkisini neden olabilir.
Vurgulanması gereken çok önemli bir nokta, hiç bir korunma yönteminin %100 etkili olamayacağıdır. Fakat modern korunma yöntemleri gebelikten yüksek oranda korunmanızı ve menopoz öncesi dönemde de gebelik korkusu olmadan cinsel hayatınızın keyfini çıkarmanızı sağlar.